Ο διακο-Διονύσιος Φιρφιρής τονίζει την παράδοση
Ὁ Γέρων Ἰεροδιάκονος Διονύσιος Φιρφιρής ἔλεγε: «Πατέρες, εἰς τόν Ἱερόν Ναόν τοῦ Πρωτάτου, ὡς εἰς θρόνον, εἶναι ἡ Παναγία μας, δια τῆς Ἱερᾶς θαυματουργοῦ Εἰκόνος “Ἄξιόν Ἐστι”. Διά τοῦτο, εἶναι ἀρχή τοῦ τόπου τούτου, νά διερχώμεθα ἔξωθεν τοῦ Πρωτάτου ἐνδεδυμένοι πάντοτε μέ ράσον καί ὑποκλινόμενοι πρός τήν Παναγία μας· ποτέ ἔφιπποι, ποτέ δέν σταθμεύομεν ἔξωθεν τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ χώρου.»
Μᾶς ἀνέφερε περιπτώσεις μοναχῶν, ἀρχόντων καί ἀρχιερέων ἀκόμη (ὡς τοῦ πρώην Αἴνου) εἰς τούς ὁποίους, ἐπειδή διῆλθον ἄνευ ράσου ἤ ἱππεύοντες, ἐπεβλήθη ὑπό τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ὡς ποινή νά ἀποδώσουν ὀκάδας τινάς κηροῦ εἰς τό Πρωτάτον, δια τήν ἀσέβειαν ταύτην.
«Σεβόμεθα τόν χῶρον καί ἔξω τοῦ Ναοῦ, ὡς ἱερόν» συνέχισε λέγων καί ἐπεδείκνυε τόν τόπον καί τόν λίθον εἰς τόν ὁποῖον ἐμαρτύρησαν οἱ ἐπί Βέκκου Ὅσιοι Πατέρες. Τό Πρωτάτον εἶναι τό κέντρον τοῦ Ὄρους, ἡ ἀρχή καί ἡ ἱστορία τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν τόπου. Ποιός Ἅγιος ἐξ ὅλου τοῦ Ὄρους, ποιός βασιλεύς ἤ ἄρχων πολιτικός ἤ ἐκκλησιαστικός, ποιός πιστός δέν ἐστάθη εἰς αὐτόν τόν τόπον; Ἄν ἦτο τρόπος νά ὁμιλήσουν αὐτές οἱ πέτρες, τί θά ἔλεγαν; Τίς δέν ἔκλινε γόνυ ἐνώπιον τῆς θαυματουργοῦ αὐτῆς Εἰκόνος;
Γνωρίζετε τήν ἱστορία τοῦ θαύματος. Ἀκούσατε κάτι πού ἴσως δέν γνωρίζετε: Ἡ Εἰκόνα εἶναι ἡ Παναγία ἡ Καρεώτισσα, ἡ ὁποία εὑρίσκετο εἰς τό γνωστόν Κελίον τοῦ λάκκου τοῦ ᾊδειν, ἐνώπιον τῆς ὁποίας ἐψάλη ὑπό τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ τό «Ἄξιόν Ἐστι», προοιμιάζον τήν ἐννάτην ὠδήν τῆς Θεοτόκου, τήν «Τιμιωτέραν των Χερουβίμ…», τήν ὁποίαν ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Μελωδός, ὁ ποιητής αὐτῆς, ἐμελώδησεν εἰς ἦχον δεύτερον· καί δια τοῦτο ὁ Ἀρχάγγελος τό ἔψαλεν εἰς τόν αὐτόν ἦχον· καί εἶναι πλέον παράδοσις εἰς τόν Ναόν τοῦ Πρωτάτου νά ψάλληται τό «Ἄξιόν ἐστι» μόνον εἰς ἦχον δεύτερον. Ἔκτοτε ἡ εἰκόνα μετεφέρθη ἐδῶ εἰς τό Πρωτάτον, τό κέντρον τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν τόπου, δια νά κατευθύνη ἡ Παναγία μας δια τῆς χάριτός Τῆς καί τοῦ φωτισμοῦ τάς τύχας του Ὅρους, μέ ὄργανα τούς Ἀντιπροσώπους τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Δια τοῦτο, Πατέρες μου, εὐλάβειαν εἰς τήν Παναγία μας καί σεβασμόν εἰς τό Διοικοῦν Σῶμα, τήν Ἱεράν Κοινότητα».
1. Περιοδικό Πρωτάτο. Αρ. 77., σελ. 25-26